TARİH SEMİNERİ
OSMANLI BAŞKENTİNİN BİLİNMEYEN PARÇASI: HAVASS-I KOSTANTİNİYYE ve BEŞİKTAŞ'IN ŞEHİRLEŞMESİ 1453-1600
FİKRET YILMAZ
(BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ)
6 MAYIS 2019 15:40-17:30
SSBF 2034
Özet: Havass-ı Kostantiniyye İstanbul'un etrafında fetihten sonra özel bir statü verilerek yapılandırıldı. Havass'ın sınırlarını doğuda İstanbul Boğazı ile batıda Silivri ve Terkos arasında uzanan bir hat belirlediğinden epeyce geniş bir bölgedir. Hemen hemen tamamına yakını savaş esirlerinden oluşan, hukuki statüleri imparatorluktaki hür reayadan çok farklı ve doğrudan padişahın ortakçısı olan ziraatçı kullarla iskan edildi. Bölge doğrudan padişahın kendi kapısına bağlı olduğundan, imparatorluktaki diğer idari birimlerle karşılaştırılamayacak kadar farklı bir yönetimi ve bu sebeple özel bir kanunnamesi vardı. Bu şekilde organize edilmesinin sebepleri arasında Bizans İmparatorluğu döneminde de benzer bir statüye sahip olmasının payı vardır ve Osmanlı İmparatorluğu'na geçtikten sonra da bunun devam etmesi Havass'ın ilginç özelliklerinden bir diğerini oluşturur. Kuşkusuz, pre-endüstriyel şehirlerin iaşe sorunlarını çözmek için yaratılan rezervasyon alanlarıyla aynı kategoride olduğu da unutulmamalıdır. Konuşmanın bir bölümünde genel olarak bu konular ele alınacak. Diğer kısmında ise, bu organizasyonun neden ve nasıl değiştiği, vakfa dönüştürülmesi ve XVI. yüzyıl ortalarından itibaren bazı bölgelerinde yükselen şehirleşme eğilimi üzerinde durulacaktır. Şehirleşme örneği için seçilen kısım Boğaz'ın Rumeli kıyısı; örnek ise Beşiktaş'tır. Beşiktaş'ta 1530'lardan başlayan canlanmanın sonunda ortaya çıkan kamusal alana gizlenen iktidar rekabetinin analizi ve arkasındaki hikaye anlatılacaktır.
Fikret Yılmaz Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'nden 1985 yılında mezun oldu. Yüksek Lisansını aynı üniversitede tamamladı. Tezi Amasya şer'iye sicillerinin 1624 tarihli ilk defteriyle ilgilidir. Bu konuyu seçmesi, defterdeki kayıtlardan yola çıkarak Osmanlı adli sisteminin işleyişini anlayıp öğrenmek istemesindendir. Doktorasını da yine aynı üniversiteden 1995 yılında aldı. Doktora tezi, “XVI. Yüzyılda Edremit” başlığını taşır ve Osmanlı taşrasındaki küçük kasabalarda devlet taşra ilişkileri ile gündelik hayatın dinamikleri hakkındadır. İlgi ve çalışma alanı çeşitlidir ancak Osmanlı toplum tarihi, şehir tarihi, Osmanlı imparatorluk ideolojisi ve siyaset dili, semiyoloji ve metin analizi gibi alanlarda çalışır. Genelde Pre-Modern dönemle ilgilidir ancak imparatorluğun son yılları hakkında da yazmışlığı vardır. Fikret Yılmaz 2012'den beri İstanbul'da yaşıyor ve Bahçeşehir Üniversitesi'nde çalışıyor.
Seminer dili Türkçe'dir.