HISTORY SEMINAR
OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA DENİZCİLİK-VAPURCULUK ve MİLLİYETÇİLİK
by
PROF. DR. KAORI KOMATSU
(WASEDA UNIVERSITY, TOKYO)
FEBRUARY 17, 2020
15:40-17:30
FASS 2034
Özet: Akdeniz, Karadeniz ve Ege Denizi gibi denizlerle çevrili Osmanlı İmparatorluğu, Batılı ülkelerin birçoğundan daha uzun sahillere sahipti. Bundan dolayı denizcilik askerî, iktisadi-ticari açılardan da çok önem taşıyordu. Özellikle 19. yüzyılda buharlı gemiciliğin gelişmesiyle dünya tarihinde ‘‘Traffic Revolution’’ denilen büyük bir dönüşümün meydana gelmesiyle denizcilik devletin hayati meselesi olmuştur. Başka bir deyişle, bir ülkenin kaderi kapitalist dünya ekonomisinin merkezinde yer almak veyahut kenarında kalmak, deniz ticaretinin gelişmesine bağlı idi. Öte yandan 19. yüzyılda milliyetçilik de hızla gelişiyordu. Osmanlı İmparatorluğu’nda da önce Balkanlar’da başta Rumlar ve Sırplar olmak üzere Hıristiyan kavimleri arasında bu kavram yayılmaya başladı. Bunları Türk milliyetçiliği izledi. Söz konusu gelişmelerin deniz ticareti üzerindeki etkileri hiç de azımsanamaz.
Bu konuşmada önce Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve Deniz Arşivi’ndeki resmi belgelerden, milli vapurculuk şirketinin kurulması ve denizcilik sektörünün himayesi vs. gibi Osmanlı hükümeti tarafından başvurulan tedbirlerden bahsedilecektir. Bundan sonra söz konusu zamanın devlet adamlarının deniz ticareti üzerindeki anlayışlarından hareketle konuya ilişkin kamuoyunun tavrı incelenerek Osmanlıların deniz ticareti üzerindeki düşüncelerini ve bu bağlamda özellikle milliyetçiliğin etkisi aydınlatılmaya çalışılacaktır.
Bio: Doktorasını 1996’da Tokyo Üniversitesi’nden alan Kaori Komatsu, şu an Waseda Üniversitesi’nde profesördür. Araştırma alanı yakın çağ Osmanlı denizciliği ile Türk-Japon ilişkilerinin tarihidir. Modern Osmanlı İmparatorluğu ve Donanması (Tokyo, 2004, Japonca), Osmanlılarda Deniz Taşımacılığı ve Donanma (Tokyo, 2002, Japonca), ve Ertuğrul Faciası: Bir Dostluğun Doğuşu (Ankara: Turhan Kitabevi, 1992) adlı kitapları yanında büyük sayıda bilimsel makaleler yazmıştır.